Odpusty są ustanawiane przez Papieża i osoby, którym papież udzieli takiej władzy.

Istnieją trzy ogólne formy uzyskania odpustów:

  1. Udziela się odpustu cząstkowego wiernemu, który w wykonywaniu codziennych obowiązków i znoszeniu przeciwności życiowych, skieruje swoją myśl z pokorną ufnością do Boga, dołączając – choćby wewnętrznie – pobożne wezwanie.
  2. Udziela się odpustu cząstkowego wiernemu, który kierując się duchem wiary zaofiaruje sam siebie albo przeznaczy swoje dobra w duchu miłosierdzia, na służbę braciom znajdującym się w potrzebie (potrzebującym jedzenia, odzienia, pouczenia lub pociechy duchowej).
  3. Udziela się odpustu cząstkowego wiernemu, który w duchu pokuty powstrzyma się dobrowolnie od rzeczy godziwej i miłej dla niego.

Poza nimi, istnieje wiele innych odpustów ustanowionych przez Sobór Watykański II.

Osobami zdolnymi do uzyskania odpustu są osoby żyjące w łączność ze wspólnotą Kościoła, ochrzczone i bez kary ekskomuniki. Dodatkowo konieczny jest stan łaski uświęcającej przynajmniej pod koniec wypełniania przepisanych dla danego odpustu czynności.

Osoba zdolna do uzyskania odpustu powinna wzbudzić w sobie intencję uzyskania takiego odpustu oraz wypełnić przewidziane w określonym miejscu i czasie czynności związane z odpustem.

Odpust zupełny

Poza wymienionymi wcześniej warunkami istnieją dodatkowe, które są warunkami uzyskania odpustu całkowitego, który można uzyskać tylko raz dziennie:

  • wzbudzenie postawy oderwania od grzechu, nawet lekkiego,
  • bycie w stanie łaski uświęcającej,
  • przyjęcie Komunii Świętej, (najlepiej w trakcie mszy, ale nie jest to konieczne),
  • odmówienie modlitwy w intencjach Papieża (zalecane jest Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo).

Jeżeli któryś warunek nie jest spełniony, odpust jest tylko cząstkowy.

Wskazane jest, aby komunia i modlitwy w intencji Papieża miały miejsce w dniu właściwym dla danego odpustu lub w kilka do kilkunasty dni po nim.

Dla każdego odpustu zupełnego wymagana jest osobna Komunia Św. i modlitwa w intencjach Papieża.

Odpust cząstkowy

Do uzyskania odpustu cząstkowego należy znajdować się w stanie łaski uświęcającej, wzbudzić intencję uzyskania odpustu i dokonać czynności związanej z danym odpustem. Odpustów cząstkowych można uzyskać wiele w ciągu dnia.

Pełną listę odpustów zupełnych i cząstkowych podała Penitencjaria Apostolska (w dniu 29.06.1969). Poniżej wybrałem się te czynności i związanych z nimi odpusty, które możemy uzyskać i pewnie często wykonujemy nie mając pojęcia o tym, że „przy okazji” możliwe jest uzyskanie odpustu:

  • - odmówienie aktu cnót teologalnych (Wiara, Nadzieja, Miłość) oraz aktu żalu za grzechy - odpust cząstkowy,
  • - nawiedzenie Najświętszego sakramentu – cząstkowy, adoracja Najświętszego Sakramentu, przez co najmniej pół godziny – odpust zupełny,
  • - odmówienie hymnu Adoro te devote (Zbliżam się w pokorze) – odpust cząstkowy,
  • - odmówienie Anioł Pański – odpust cząstkowy,
  • - odmówienie Aniele Boży – odpust cząstkowy,
  • - nawiedzenie jednej z czterech bazylik większych i domówienie tam Ojcze nasz i Wierzę:
    • - w święto tytułu,
    • - w jakiekolwiek święto nakazane,
    • - raz w roku w wybrany dzień, - odpust zupełny,
  • - przyjąć Błogosławieństwo Urbi et Orbi, choćby przez radio i telewizję – odpust zupełny,
  • - Nawiedzenie cmentarza w dniach 1-8 listopada i modlitwa za zmarłych - odpust zupełny; w pozostałe dni roku - odpust cząstkowy.
  • - Odmówienie Składu Apostolskiego (pacierzowe wyznanie wiary) lub Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego (mszalne wyznanie wiary) - odpust cząstkowy.
  • - Pobożne uczestnictwo w adoracji krzyża podczas liturgii w Wielki Piątek - odpust zupełny.
  • - Udział w nauczaniu lub uczeniu się nauki chrześcijańskiej - odpust cząstkowy.
  • - Odmówienie Psalmu 130(729): Z głębokości - odpust cząstkowy.
  • -Odmówienie modlitwy:  Panie, Boże wszechmogący... (Liturgia Godzin: poniedziałek, II tydzień, Jutrznia) - odpust cząstkowy.
  • - Uczestnictwo w rekolekcjach trwających przynajmniej trzy dni - odpust zupełny.
  • - Odmówienie litanii: do Najświętszego Imienia Jezus, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, Loretańska do Najświętszej Maryi Panny, do świętego Józefa, do Wszystkich Świętych - odpust cząstkowy.
  • - Odmówienie kantyku: Magnificat - odpust cząstkowy.
  • - Odmówienie Psalmu 51(50): Zmiłuj się... - odpust cząstkowy.
  • - Posługiwanie się przedmiotami pobożności (krucyfiksem, krzyżem, różańcem, szkaplerzem, medalikiem), jeśli są pobłogosławione przez Papieża, ewentualnie przez biskupa - odpust zupełny
  • - Odmówienie modlitwy: O święta uczto... - odpust cząstkowy.
  • - Słuchanie przepowiadanego Słowa Bożego (kazania) - odpust cząstkowy; wysłuchanie kilku nauk w czasie misji oraz uczestnictwo w uroczystym zakończeniu - odpust zupełny
  • -  Pierwsza komunia św. - odpust zupełny zyskują ci, którzy po raz pierwszy przystępują do komunii św. lub pobożnie uczestniczą w tej uroczystości.
  • - Sprawowanie i uczestnictwo we Mszy św. prymicyjnej - odpust zupełny.
  • - Odmówienie wieczny odpoczynek – odpust cząstkowy tylko za zamrłych
  • - Odmówienie różańca w kościele, kaplicy publicznej, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, w pobożnym stowarzyszeniu (wystarczy odmówić tylko jedną część różańca, wraz z rozważaniami ) - odpust zupełny; natomiast odmówienie poza tymi miejscami lub wspólnotami - odpust cząstkowy.
  • - Czytanie Pisma Świętego przez pół godziny - odpust zupełny; natomiast w krótszym czasie -odpust cząstkowy.
  • - W dniu liturgicznego obchodu świętego odmówienie modlitwy mszalnej (kolekty) lub innej, zatwierdzonej ku czci danego świętego - odpust cząstkowy.
  • - Pobożne przeżegnanie się i wypowiedzenie słów:  W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen. -odpust cząstkowy.
  • - Odmówienie modlitwy:  Pod Twoją obronę - odpust cząstkowy.
  • - Odmówienie:  Przed tak wielkim Sakramentem... podczas liturgii Wieczerzy Pańskiej po Mszy św. (w Wielki Czwartek) i w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) - odpust zupełny; w innym czasie - odpust cząstkowy.
  • - Publiczne odmówienie hymnu:  Ciebie Boga... (Te Deum) w ostatnim dniu roku - odpust zupełny; w innym czasie (nawet prywatnie odmawiając) - odpust cząstkowy.
  • - Publiczne odmówienie hymnu:  Przyjdź Duchu Święty (Veni Creator) w Nowy Rok i w uroczystość zesłania Ducha Świętego - odpust zupełny; w pozostałe dni (nawet prywatnie odmawiając) - odpust cząstkowy.
  • - Odprawienie Drogi Krzyżowej  - odpust zupełny - warunki:
    • odprawić przed stacjami Drogi Krzyżowej;
    • musi 14 stacji, z których każda oznaczona jest krzyżykiem
    • rozważanie Męki i śmierci Chrystusa (nie jest konieczne rozmyślanie o poszczególnych tajemnicach każdej stacji);
    • wymaga się przechodzenia od jednej stacji do drugiej (przy publicznym odprawianiu wystarczy, aby prowadzący przechodził, jeśli wszyscy wierni nie mogą tego czynić);
  • - Nawiedzenie kościoła parafialnego: w święto tytułu lub 2 sierpnia, kiedy to przypada odpust "Porcjunkuli"; należy wtedy odmówić Ojcze nasz i Wierzę - odpust zupełny.
  • - Nawiedzenie kościoła lub kaplicy w czasie trwania wizytacji pasterskiej - odpust cząstkowy; natomiast uczestniczenie w tym czasie w świętych czynnościach, którym przewodniczy wizytator - odpust zupełny.
  • - Odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych podczas liturgii Wigilii Paschalnej lub w rocznicę swego chrztu - odpust zupełny; natomiast odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych przy pomocy jakiejkolwiek formuły w innym czasie - odpust cząstkowy.

Odpusty zatwierdzone dla Polski:

  • - Uczestnictwo w nabożeństwie Gorzkich żalów jeden raz w okresie Wielkiego Postu w jakimkolwiek kościele na terenie Polski - odpust zupełny.
  • - Nawiedzenie bazyliki mniejszej w następujące dni:
    • w uroczystość Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca)
    • w święto tytułu
    • w święto "Porcjumkuli" (2 sierpnia);
    • jeden raz w ciągu roku w dniu określonym według uznania - odpust zupełny.

Ciekawostki:

  • Odpustu cząstkowego może udzielać biskup diecezjalny na terenie swojej diecezji. Może on także udzielać trzy razy do roku Błogosławieństwa Papieskiego, związanego z odpustem zupełnym.
  • Jeżeli odpust jest związany ze świętem, to zostaje on prezeniesiony na dzień w którym dane święto ma swój obchód.
  • Jeżeli z odpustem związane jest nawiedzenie kościoła lub kaplicy, można tego dokonać od południa dnia poprzedzającego aż do północy dnia właściwego.
  • Wierny, który pobożnie używa przedmiotów poświęconych (krzyż, różaniec) uzyskuje odpust cząstkowy. Jeżeli przedmiot został poświęcony przez Papieża lub biskupa, posługując się nim i odmawiając jedną z form wyznania wiary, można uzyskać odpust zupełny w Święto Apostołów Piotra i Pawła.
  • Odpust związany z używaniem przedmiotu pobożności wygasa gdy przedmiot zostanie całkowicie zniszczony lub sprzedany.
  • Jeśli czynność odpustowa wynika z nakazu lub prawa, nie jest możliwe uzyskanie takiego odpustu (np. Wierzę w trakcie mszy). Jeśli w wyniku pokuty sakramentalnej wykonuje się czynność odpustową możliwe jest uzyskanie odpustu i zadośćuczynienie pokucie.
  • Modlitwa związana z odpustem musi być w przekładzie językowym zatwierdzonym przez Penitencjarię Apostolską lub ordynariuszy albo hierarchów miejsca gdzie używa się przekładu.

Zachęcam więc nie tylko Was, ale i siebie, abyśmy chcieli korzystać z tego daru łaski i miłosierdzia jakim są ustanowione przez kościół odpusty.

 

Marcin Kucaba